Güzel Konuşma
GÜZEL KONUŞMA
"Dilimin sınırları, dünyamın sınırlarıdır."
Wittgenstein:
Çocuğun dil öğreniminde ilk eğitimcisi annesidir. Nesinin çocuğu ile doğumdan itibaren konuşmaları ilk temelleri oluşturur.
Çocuğun konuşması ilk ağlaması ile başlar. Ağlarken dudak, çene yapısını kullanması hep konuşmaya hazırlıktır.
Emme çocuğu konuşmaya hazırlar. Çünkü çocuk emerken dilini ağzının içinde hareket ettirir.Bu hareketler de güzel konuşma için egzersiz olur.
Çocukların genizden konuşma problemin temelinde biberonla beslenirken yapılan hatalar yatmaktadır. Biberonun deliğinin büyültmesi ile bu problem ortaya çıkar. Ağzı sütle dolan bebek boğulmamak için dilinin arka kısmını yükseltir. Damak yarıklığı da olabilen bu çocuklar konuşmaya başlayınca dil yükselme durumunu devam ettirir.
Çocuklarımızın güzel konuşmaları için bazı noktalara dikkat etmemiz gerekir:
0-12 Aylık Bebeğin Dil Gelişimi İçin Ailelere Tavsiyelerimiz:
v Bebeğinizle konuşun. Anlar mı diye düşünmeyin.
v Bebeğinizle konuşurken göz göze gelin.
v Konuşurken gülümseyin. Anladığınızı ifade edecek şekilde başınızı sallayın.
v Çocuğunuza şarkı söyleyin.
v Çıkardığı sesleri taklit edin.
v Kulağınızda türkü mani söyleyerek hoplatın.
v Uyuturken mutlaka ninni söyleyin.
v Onunla doğal halinizle konuşun.
v İsmi ile seslenin.
v Altını değiştirirken, beslerken, yıkarken hep onunla konuşun.
v Ses çıkaran çıngıraklarla oynamasını sağlayın.
v Farklı seslerle tanışmasını sağlayın. Bu onun sesler arasındaki farkı anlamsını sağlar.
v Ses çıkaran oyuncakların taklidini yapın. ( çın çın, tak tak gibi....)
v ayna karşısında ona ismi ile seslenin. Çocuğunuzun çıkardığı sesleri siz de tekrarlayın. Emeklediği veya yürüdüğü dönemde bir müzik aletini örtü altına koyun. Müzik aletini çocuğunuzun bulmasını sağlayın.
v Ayna karşısında ona ismi ile seslenin. Onun çıkardığı heceleri siz de tekrarlayın.
v Vücut organlarını göstererek "Burun nerede?","Kulağın nerede?" şeklinde sorular sorarak oyun oynayın.
v Bebeğinizin bir nesne gösterdiğinde hemen onun adını söyleyin. Canlı ise sesini taklit edin. Bebeğinizin de tekrarlamasını isteyin.
12-24 Aylık Bebeklerin Dil Gelişimi İçin Ailelere Tavsiyeler
artık yürümeye başlamış olan bebek beş- on kelime kullanabilir. Anlamlı olmasa da çabuk çabuk konuşur.
v Çocuğun eline eşyalar vererek onları tanımasını sağlayın. İsimlerini bıkmadan tekrarlayın.
v Onun evde yaptığınız işlere katılmasına müsaade edin. Yaptıklarınızı seslice anlatın.
v Çocuğunuzla konuşmalarınızda kuralına uygun ve kısa cümleler kurun.
v Aile fertleri dışındaki kişilerle konuşması için teşvik edin. Cümleleri talim ettirin.
v Çocuğunuzun cümlelerine yenilerini ekleyerek cevap verin. "bu mama dediğinde, 'evet, bu senin maman' veya 'abla gitti' dediğinde 'Evet abla okula gitti' deyin.
v Evde yaptığınız işleri onun duyabileceği şekilde sözel olarak ifade edin. 'Şimdi bulaşığı yıkayalım.''Şimdi de yerleri süpürelim.' Gibi...
v çocuğunuzla asla bebek taklidi yaparak konuşmayın. ÖR:Baba ditti. ( doğrusu baba gitti)
v aile fotoğrafları vererek hakkında konuşabilirsiniz. Örn: Bak bu senin baban, bu dayın gibi...
v çeşitli oyunlar oynayabilirsiniz.. örn: daire şeklindeki bir mukavva üzerine nesne resimleri çizin. Daire ortasına bir ok koyun. Okun üzerine gelen nesneyi çocuğun isimlendirmesini isteyin.
v Farklı farklı her ortamda nesne ismi söyleme oyunu oynayabilirsiniz. Örn: hayvanat.
2-3- Yaş Çocuklarının Dil Gelişimi İçin Tavsiyeler:
v Artık çocuk ifade etmeye başlamıştır.
v 2-3 sözcüklü cümleler kurabilir.
v Bu yaşta çocuklar daha önceden hafızalarına yükledikleri kelimeleri kullanmaya başlamıştır.
v Hızla kelime öğrenmeye devam ederler.
v Ayda 100-200 kelime öğrenebilir.
3 yaşında çocuklar kelime haznesi artar.
v Anlamsız sözcüklere yer vermez.
v Sözleri anlaşılmadığı zaman üzülür.
v 1000 kelime civarında haznesi vardır.
v İfadeleri yetişkinlerin günlük konuşması gibidir.
v Konuşmaktan zevk alır. Çok meraklıdır. Bol soru sorar.
v Basit, bol resimli hikaye kitaplarını dinlemekten zevk alır.
v Artık ' benim evim' demek yerine ' bizim evimiz' demeye başlar.
v Kısa emir cümleleri yerine sıfat ve zamir içeren cümleler kullanılabilir.
4 yaş çocuğunda gramer kuralları hakimdir. Ancak bu tamamlandı anlamına gelmez. 10 yaşına kadar devam eder.
Dil gelişimi için 3-4 yaş çok önemli dönemlerdir.
4 yaş, çocuğun kendini çevreye hissettirmek istediği dönemdir. Kendi giyinmek, yürümek, telefona bakmak çevrenin dikkatini çekmek ister. Bu yaşta çok soru sormak da belirgin özellikler arasındadır.
Çocuğunuzun dil gelişimine destek vermeniz sosyal gelişimine de katkıda bulunur. Arkadaş çevresinde kendini güzel ifade edebilen bir çocuk asosyal olmaktan da kurtulmuş olur.
Çocuğunun güzel konuşmasını isteyen bir aile özellikle artikülasyon hatalardan kaçınmalıdır. Artikülasyon; anadilin seslerini çıkartma ve birbirine doğru olarak eklemedir. Çocuğunuzun her söylediğini sabır ve şefkatle doğru olarak tekrarlayıp sizi de dinlemesini ve dikkat etmesini sağlayın. Oyun gibi olması için bunu ayna karşısında da yapabilirsiniz. Büyükler çocukların yanlış telaffuzlarını eğlence maksatlı tekrar etmeleri onlara çok büyük bir ödül olur. Çocuk yaptığını doğru olarak algılar.
Çocuğun dil gelişimi için sadece konuşmak yetmez. İletişim kuran sevgi ve güven vermesi de çok önemlidir.
Çocuğun çevre tarafından eleştirel bakışlara maruz bırakılmaması da kendini ifadesi için çok önemlidir.
KONUŞMAYI GECİKTİREN FAKTÖRLER:
1.Dilin devamlı tartışma aracı olarak kullanıldığı bir ortamda yetişen çocuklar, konuşmaya karşı olumsuz bir vaziyet alış içine girebilir. Konuşma isteği içinde bulunmayabilir. Bu durumda konuşma gecikebilir.
2- Anne babanın çocuğuna olan aşırı düşkünlüğü konuşmayı geciktirir. Bu tür çevrede çocuğa yeterince fırsat verilmez. Çocuk daha istediğini ifade etmeden ihtiyacı yetişkin tarafından fark edilir ve karşılanır. Böyle bir ortamda da çocuk konuşma ihtiyacı duymaz.
3-Anne babanın çocuğa olan ilgisizliği de konuşmayı geciktirir. Bir araştırmada yüksek ve düşük başarı gösteren çocukların ailesi incelenmiştir.
-Yüksek başarı gösteren çocukların aileleri hep birlikte kahvaltı erdeler. Çocukların kahvaltı ve yemekte konuşmalarına izin verilir.
-Düşük başarı gösteren çocuklar genellikle kahvaltılarını kendi başına yaparlar. Anne sofrayı kurduktan sonra başka bir işe gider. Bu çocuklar akşam yemeklerinde de konuşmaya pek katılmazlar.
Bu çocuklar konuşmaya başladıktan sonra da dil gelişiminde düşük seviye göstereceklerdir.
4-Yakın çevresindekilerin çocukla konuşmamaları, hikaye, masal anlatmamaları. Sözle uyarım eksik olduğu için bu çocukların dil gelişimi de yavaş olacaktır.
İlkokul 1. sınıf çocukları üzerinde yapılan bir araştırmada elverişsiz sosyo- kültürel düzeyden gelen ve ölçümlerde başarısız olan çocukların sadece %14 üne küçükken masal anlatılmış. Başarılı grubun %100'ü küçükken masal dinlemiş.
Çocuklarla İletişim Kurarken Dikkat Edilecek Hususlar:
v Bir iki yaşında çocukla somut ve tekrarlayıcı bir dille konuşun.
v 2,5 yaşındaki çocuklarla konuşurken konuşmaya teşvik edin. 'tokaların ne güze!'Gibi...
v 3 yaş civarında çocuklar değişik konularda konuşmaktan zevk alırlar. Farklı mevzularda konuşmalı.
v 3,5 yaşında çocuklar farklı ses tonlamalarındaki konuşmaları dinlemekten zevk alırlar.
v 4 yaşında aynı ya da karşıt görüşte olma iletişim kurmada etkilidir. Sözle ifade edilen beklenen davranışları çocuk hemen gösterebilir. Çünkü çocuğun kavrayış düzeyi gelişmiştir.
v 5 yaşında çocuk dili kavramada yetişkine benzerlik gösterir. Diğer kişilerle konuşmayı yürütür. Olumlu önerileri, övgü ve güldürüleri memnuniyetle karşılar.
v Çocuğunuzu konuşurken başka bir işle meşgul olmadan dinleyin.
v Çocuğun dikkatini konuşmaya çekmek için sorular sorabilirisiniz.
v Çocukların dikkatleri kısa olduğu için konuşma süresi uzatılmamalıdır.
v Özellikle çocuğunuzun üzüntü, ağlama, öfke gibi duygulara sahip olduklarında takınacağınız tavır çok önemlidir. Ör: aaa ne ayıp hiç ağlanır mı? Gibi tavırlar çocuğun anlaşılmadığı psikolojisine girmesine sebep olur. Anlaşılmayan çocuk konuşma gereği duymayabilir. İçine kapanır.
v Çocuğun tersleyici kırıcı konuşmalarında hemen yorum yapmak yerine asıl sebebi bulmaya çalışmak önemlidir.
v Çocuğa çok küçük yaştan başlayarak hikaye okunmalıdır.
v Çocuğun seçeceği farklı malzemeler ile hikayeyi kendisinin oluşturması istenir.
örn: Arkadaşları, oyuncakları....
Çocukların küçük yaşlarda yalan söylemeleri ileride güvenilmeyen kişi olmalarının zeminini oluşturur. Bu nedenle çocuklar kaç yaşlarında yalan söyler? Neden söyler? Yalan söylediğinde ne yapmalı? Gibi soruların cevaplarını paylaşmak istiyoruz.
Çocuklar kaç yaşlarında yalan söyler?
Bu sorunun cevabı önce ebeveynin kendi kendine sorması gerekir. Böyle bir durumla karşılaşılmasına sebep olacak bir ortamı ( farkında olmadan) hazırlamış olabilirler.
Çocukların yalana başvurma sebepleri arasında:
*Çocuğun stresli bir ortamda olması yalan söylemesine sebep olur.
*Özgüveni olmayan çocuklar da yalana başvurabilir. Başkaları tarafından takdir görmek, farklı konumlarda görülmek için yalan söyleyebilirler. Örn: Apartmandaki arkadaşlarına "Ben okulda en başarılı çocuğum!2 demesi gibi....